Geçenlerde bir düğüne davetliydik. Sanırım üç yüz civarında davetli vardı. Davetiye, her düğünde görebileceğimiz gibi başlıyordu: Şu tarihte şu kızı şu ile bu oğlu bu evleniyoruz, sizleri de aramızda görmek isteriz. Ancak davetiyenin devamı da vardı; çocuklara iyi uykular dileriz…
Benim anladığım şu oldu; çocukların düğüne gelmeleri istenmiyordu. Biraz yadırgadım, biraz hüzünlendim. Bir ailenin kuruluşuna tanıklık etme ortamına çocuklar davet edilmiyordu.
Sanırım ortalıkta dolaşmalarını, koşuşturmalarını istemiyorlardı düğün sahipleri. Bütünün doğal bir parçası olarak değil de bütünün aykırı bir parçası olarak görülüyorlardı. Ya da bana öyle geliyordu.
Düğün gayet güzel, keyifli bir düğündü. Yavaş yavaş salon dolmaya başladı. Elbette ki çocuklarını getirmiş aileler de vardı. Artık salon dolunca iki tane palyaço çıktı ortaya ve salondaki az sayıdaki (sanırım on civarında varlardı) çocuğu topladılar ve başka bir yöne doğru ilerlediler.
Bir ara salondan dışarı çıkmam gerekti, onları gördüm. İki palyaço eşliğinde çocuklar eğleniyordu. Palyaço ellerini havaya kaldırınca onlar da kaldırıyor, sonra aniden indirince onlar da indiriyorlardı. Derken paraşüte benzer bir bez çıktı ortaya, hepsi bir uçtan tuttular, palyaço bir şeyler söylüyor, onlar da paraşütü sallıyorlardı…
Salona döndüm. Biraz sonra da ayrıldık. Ertesi gün eşim Esra ile bunu konuştuk. Hatta konuyu Esra açtı. İkimizin de dikkatini çekmişti durum.
Çocuklar salonda kalsaydı ne olurdu? Evet, muhtemelen bir takım koşuşturmalar, belki pistin zamanında boşaltılmaması, belki biraz daha fazla gürültü vb. olabilirdi. Ama çocuklar, daha büyük bir toplumun parçası olurlardı. Bir duygunun, neşenin, nasıl paylaşılacağını öğrenirlerdi.
Toplumun önemli bir yanının (aile kurma, aile olma) bir parçası olarak var olmayı öğrenmiş olurlardı. Bir ortamda nasıl davranmaları gerektiğini öğrenebilirlerdi. O ortamın daha da güzelleşmesi için kendi üzerlerine düşen davranışı, sorumluluk alanlarını fark etmeleri sağlanırdı.
Benzer bir durumu taziye evlerinde görüyorum; geçenlerde katıldığım bir taziyede, gelen her çocuğun elinde bir cep telefonu vardı.
Etraflarında olan bitenin hiç farkında olmaksızın, telefona gömülmüş oyun oynuyorlardı. Gene toplumun bir parçası olmayı, bir duygunun, hüznün nasıl paylaşılacağını öğrenmiyorlardı, üzerlerine düşen sorumluluğun ne olduğunu kavramıyorlardı.
Bu dönemde yaptığımız önemli hatalardan birinin, çocukları toplum yaşantısından koparmak olduğunu düşünüyorum. Evde, odasına gönderiyoruz.
Anne ve babalarına destek olmuyorlar, masayı, evi toplamıyorlar, ev işlerine yardım etmiyorlar. Sadece ders çalışmalarını yeterli görüyoruz. Düğünde, cenazede topluma karışmıyorlar… Giderek çocuklarımız toplumdan ve aileden uzaklaşıyorlar.
Evet, bazı durumlarda çocukların olmamasını tercih etmek anlaşılabilir. Mesela yetişkinler için düzenlenmiş bir konferansta, eğer ebeveyn çocuğunun saatlerce sessizce durmasını sağlayamayacaksa, getirilmemesi daha doğru olacaktır. Ancak düğün gibi, cenaze gibi toplumsal ilişki ortamlarından çocukları uzaklaştırmak, insanların birbirinden uzaklaşmasına neden olacaktır.
Tabii ki düğünün öyle bir anı vardır ki, çocukların da belli bir disiplinle davranmaları sağlanmalıdır. Taziyenin ve cenazenin öyle anları vardır ki çocukların ortamdaki düzeni bozmamaları önemlidir. Çocuklara bunları anlatmak, öğretmek, sorumluluklarının farkına varmalarını sağlamak başka bir şeydir, onları o ortamdan uzak tutmak, içine katılmayacakları biçimde önlem almak bambaşka bir şeydir.
Çocuklara toplumun, çevrelerindeki insanların, yakınlarının vb. hüznünü, neşesini paylaşmayı ve böyle ortamlarda ne zaman nasıl davranılması gerektiğini öğretmemiz son derece önemlidir.
Nurdoğan Arkış
Eğitimci – Sosyolog
